Τεύχος Τρίτο - Ο Μακρινός Ορίζοντας Των Γεγονότων Στο Ιράκ

Είναι δυνατό να συνοψιστεί αυτό που συμβαίνει στο Ιράκ στη διαμάχη μεταξύ αμερικανών και φονταμενταλιστών; Αν παρακολουθεί κανείς τα ΜΜΕ είναι δύσκολο να καταλάβει τι συμβαίνει σ’ αυτήν τη χώρα πέρα από τις επιθέσεις και τη δράση του στρατού κατοχής. Παρόλα αυτά, υπάρχουν και άλλες πολιτικές δυνάμεις που προσπαθούν να αντισταθούν και να χαράξουν μια άλλη πορεία. Το παρακάτω άρθρο της συλλογικότητας «Solidarite en Iraq» πρωτοεμφανίστηκε στο δικτυακό τόπο www.solidariteiraq.org και αναδημοσιεύτηκε στη μηνιαία γαλλική αντιεξουσιαστική επιθεώρηση No Pasaran, τχ. 36, Ιανουάριος 2005, από όπου και το μεταφράσαμε.

Στο κατεχόμενο Ιράκ τουλάχιστον δυο στους τρεις είναι άνεργος και δε λαμβάνει κανενός είδους αποζημίωση ούτε και υπάρχει καμία κοινωνική προστασία από το νόμο. Οι περισσότεροι από αυτούς ζουν από μικροδουλειές, από την τοπική αλληλεγγύη ή από την ανθρωπιστική βοήθεια. Η μαζική ανεργία ξεκίνησε από το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεϊν. Το οικονομικό σύστημα, που είχε βασιστεί περισσότερο πάνω στα έσοδα από την εξαγωγή πετρελαίου από ότι στη βιομηχανική ανάπτυξη, είχε ως κύριο χαρακτηριστικό του την αναδιανομή του πλούτου διαμέσου ενός πολυπλόκαμου κρατικού μηχανισμού. Αυτό όμως το σύστημα δεν άντεξε το αυξανόμενο οικονομικό χρέος, τους διαδοχικούς πολέμους και το εμπάργκο.
Ο στρατός, από τους πιο πολυάριθμους στον κόσμο, μειώθηκε από 1 εκατομμύριο σε 350.000 άνδρες από το 1991 έως το 2003. Κατόπιν, η κατοχή προκάλεσε μια νέα μαζική αποστράτευση που δεν είναι σε θέση να αντισταθμιστεί από τις τωρινές στρατολογήσεις ανδρών στην αστυνομία και το στρατό. Οι γυναίκες θίχτηκαν ιδιαίτερα από τις ανοικτά μεροληπτικές εναντίον τους πολιτικές, που είχαν στόχο να ικανοποιήσουν τους ισλαμιστές, όπως για παράδειγμα η απόλυση όλων των γυναικών που δούλευαν ως γραμματείς σε υπουργεία το 1998. Όσες έμειναν επλήγησαν και από το διαμελισμό του δημόσιου συστήματος μετά τον πόλεμο. Οι γυναίκες, συχνά χήρες πολέμου, είναι η πλειοψηφία στα στρατόπεδα προσφύγων που φιλοξενούν όχι λιγότερα από 54.000 άτομα στην πρωτεύουσα.

Το sitin των 45 ημερών
Λίγο μετά την εισβολή των στρατευμάτων της συμμαχίας στη Βαγδάτη, την 1η Μαΐου του 2003, καμιά εικοσαριά από ανέργους δημιούργησαν το Συνδικάτο των Ανέργων στο Ιράκ με πρόεδρο τον Κασίμ Χαντί. Ο ειδικευμένος αυτός εργάτης υφαντουργίας, ηλικίας 37 χρόνων, είχε πίσω του μια σημαντική καριέρα αντίστασης: ήταν ένας από τους οργανωτές της απεργίας της Νόρα το 1994 και της μεγάλης απεργίας στα εργοστάσια Μπαντίρ το 1998. Στις σαρανταεννιά συλλήψεις που του στοίχισαν οι ενέργειές του υπό το μπααθιστικό καθεστώς θα προστεθούν σύντομα άλλες τρεις υπό αμερικάνικη κατοχή.
Το Συνδικάτο των Ανέργων ξεκινά μια απλή, αλλά αποτελεσματική διεκδίκηση: «δουλειά ή 100 δολάρια για όλους και όλες», γεγονός που είχε μεγάλη επιτυχία μεταξύ των ανέργων και των δυο φύλων. Στις 29 Ιουλίου ένα sitin πολλών εκατοντάδων ατόμων οργανώθηκε μπροστά στο γραφείο του Πωλ Μπρέμερ, αμερικάνου διοικητή του αστικού τομέα, διάρκειας όχι λιγότερης από 45 ημέρες. Μέσα στο λιοπύρι οι διαδηλωτέςριες οργανώνουν τον αγώνα με τρόπο διασκεδαστικό, εναλλάσσοντας πορείες, θεάματα, ποίηση, μουσική και χορό. Τη δεύτερη μέρα ο Κασίμ Χαντί συλλαμβάνεται για «παραβίαση του νόμου περί απαγόρευσης της κυκλοφορίας», με δεκαοχτώ άλλους συντρόφους του, ενώ τα αμερικανικά στρατεύματα επιχειρούν για πρώτη φορά να διαλύσουν το sitin. Αφότου αφέθηκε ελεύθερος, συνελήφθη εκ νέου τρεις μέρες αργότερα και στην συνέχεια ξαναελευθερώθηκε έπειτα από τις πιέσεις μιας διεθνούς εκστρατείας υποστήριξης.
Οι συνομιλίες με τις προσωρινές Αρχές της συμμαχίας διεξάγονται με δυσκολία γιατί δεν αναγνωρίζουν απολύτως κανένα δικαίωμα αντιπροσώπευσης στο Συνδικάτο των Ανέργων. Ο εκπρόσωπός του Συνδικάτου, ο Ισάμ Σουκρί, παρουσίασε τις υπογραφές 150.000 μελών και των δυο φύλων. Το Συνδικάτο των Ανέργων απαιτεί την εφαρμογή του προγράμματος για τη δημιουργία 300.000 θέσεων εργασίας, όπως αυτή ανακοινώθηκε από τις δυνάμεις κατοχής, και ζητά να συμμετάσχει στην υλοποίηση αυτού του προγράμματος καθώς και στη διανομή τροφής στις πόλεις. Παρά τις πολλαπλές συσκέψεις και υποσχέσεις ο Πωλ Μπρέμερ δεν κάνει τίποτα πέρα από το να υπολογίζει στην αποθάρρυνση των διαδηλωτώνριών. Στις 12 Αυγούστου ο αμερικανικός στρατός επιτίθεται στους διαδηλωτέςριες με τις ξιφολόγχες και μ’ ένα κύμα ρατσιστικών βωμολοχιών εναντίον των «Αλίμπαμπά» σύμφωνα με το παρατσούκλι που έδωσαν οι αμερικανοί στρατιώτες στους Ιρακινούς. Παρόλα αυτά, κατά τη διάρκεια της κινητοποίησης ορισμένοι στρατιώτες εκφράζουν διακριτικά την υποστήριξή τους στους διαδηλωτέςριες. Έχοντας αποτύχει η τακτική της βίας, επιχειρήθηκε η λύση του αντιπερισπασμού από έναν επιχειρηματία που μοίραζε χρήματα στους διαδηλωτέςριες για να τους αποθαρρύνει και να δημιουργήσει ένα αντίπαλο κίνημα. Αυτή η ελεεινή απόπειρα αποτυγχάνει μετά από μια βδομάδα. Παρόλα αυτά, αυτό αποτελεί σημάδι ότι είναι καιρός να αλλάξουν οι τρόποι δράσης το sitin αυτό τερματίζεται με ένα φεστιβάλ αλληλεγγύης, με θέατρο και μουσική, στις 13 Σεπτεμβρίου.

Μπροστά στους Ισλαμιστές και τους Εθνικιστές
Η επιτυχία του γεγονός αυτού διαδίδεται και σε άλλες πόλεις, ιδιαίτερα στο Κιρκούκ, τη Μοσούλη, τη Νασιρίγια, τη Βασόρα, τη Μουγντάγια… και οι τρόποι εκδήλωσής της επεκτείνονται: δημοσίευση της εφημερίδας «Τα εργατικά συμβούλια» (της οποίας το εξώφυλλο κοσμείται με μια αφίσα από το Μάη του ’68!), εκστρατεία αγώνα ενάντια στην απαγόρευση ύπαρξης μικροπωλητών στο δρόμο, δημιουργία δωρεάν ιατρικών υπηρεσιών, υποστήριξη σε άτομα με αναπηρία, κτλ. Παντού ο αγώνας των ανέργων και των δυο φύλων έχει να αντιμετωπίσει από τη μια πλευρά τις ισλαμιστικές και εθνικιστικές στρατιές –που δε διστάζουν να βάλουν ακόμα και φωτιά σε άνεργους όπως στις 3 Ιανουαρίου του 2004 στη Νασιρίγια όπου τέσσερις διαδηλωτές σκοτώθηκαν από το ισλαμικό γκρουπ ΑλΙντιφάντα ΑλΣαμπαανίγια και από την άλλη πλευρά τη βιαιότητα των αρχών όπως στην αλΑραμίγια όπου ιρακινοί στρατιώτες, έπειτα από βρετανική διαταγή, σκότωσαν στις 10 Ιανουαρίου του 2004 έξι άτομα και τραυμάτισαν έντεκα.
Το Συνδικάτο των Ανέργων στο Ιράκ γνωστοποίησε το κοινωνικό του πρόγραμμα που είχε συνταχθεί από κοινού με την Ομοσπονδία των εργατικών συμβουλίων και συνδικάτων στο Ιράκ και αποτελεί έναν από τους πυλώνες με τη μορφή βασικής πρότασης νόμου. Αυτό το φιλόδοξο κείμενο, χωρίς την έγκριση της εργοδοσίας και του κράτους, αντίθετο ξεκάθαρα σε κάθε είδους εθνικισμό, στηρίχτηκε στις ανάγκες και μόνο της εργατικής τάξης. Ανάμεσα στις διεκδικήσεις βρίσκουμε το αίτημα για εβδομάδα 30 ωρών, σύνταξη στα 55 χρόνια, απαγόρευση απολύσεων και εργασίας τη νύχτα, την πλήρη ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών, καθολικές ελευθερίες στο δικαίωμα απεργίας και οργάνωσης, καθολικά δωρεάν εκπαίδευση και υγεία.
Αυτό το πρόγραμμα μπορεί να φαίνεται φιλόδοξο στο τωρινό χάος. Εκφράζει όμως πριν απ’ όλα τη σταθερή πεποίθηση του Συνδικάτου των Ανέργων πως δεν υπάρχει άλλη λύση στο Ιράκ πέρα από αυτήν των κοινωνικών κινημάτων και πως ο αγώνας ενάντια στην κατοχή πρέπει να διεξαχθεί στη βάση των κοινωνικών τάξεων. Το Συνδικάτο έχει εμπνευστεί από τον εργατικόκομμουνισμό, ένα μαρξιστικό ρεύμα που γεννήθηκε στο Ιράν στην επανάσταση του 1979 και που αναπτύχθηκε παράνομα στο Ιράκ, σε επαφή με τα προσφυγικά στρατόπεδα των Ιρανών που είχαν εγκατασταθεί στο Κουρδιστάν του Ιράκ.

Το κίνημα των Σόρας το 1991
Τον Μάρτιο του 1991, και ενώ ο πρώτος πόλεμος του κόλπου έχει ξεκινήσει και εμφανίζονται οι πρώτοι κλυδωνισμοί στην κεντρική εξουσία, οι εργάτεςκομμουνιστές παίζουν αποφασιστικό ρόλο στην εξέγερση των εργατικών συμβουλίων στο Κουρδιστάν του Ιράκ. Επί τρεις εβδομάδες η περιοχή καλύπτεται από σόρας (συμβούλια), εκλεγμένα από γενικές συνελεύσεις εργοστασίων ή διοικητικών περιφερειών. Τα εργατικά αυτά συμβούλια επωμίζονται το σύνολο της κοινωνικής ζωής, θέτουν ξανά σε λειτουργία τις υπηρεσίες και την παραγωγή με μορφή αυτοδιαχείρισης, αφού πρώτα έχουν απομακρύνει τους διευθυντές των εργοστασίων που είχαν ορίσει οι μπααθιστές. Έτσι, προσπαθούν να συνενώσουν τα εργατικά συμβούλια για να θέσουν σε λειτουργία το κοινωνικό τους πρόγραμμα ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών, εξίσωσης των μισθών, 35ωρο. Τα εθνικιστικά όμως κόμματα, που στηρίζονταν στους πρώην στρατευμένους μπααθιστές και το εκδιωγμένο μάνατζμεντ των εργοστασίων, στέλνουν τα στρατεύματά τους, που στρατοπέδευαν στα βουνά, για να καταλάβουν τις πόλεις. Γρήγορα, η εξέγερση που είχε εξαγγείλει πως ο εθνικισμός αποτελούσε ντροπή για την Ανθρωπότητα αποτυγχάνει.
Το κίνημα των εργατικών συμβουλίων του 1991 αγνοήθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά από τη ριζοσπαστική αριστερά σε παγκόσμιο επίπεδο. Στο Ιράκ όμως, η επίδρασή του είναι σταθερή γιατί οι πρακτικές της άμεσης δημοκρατίας, της ένοπλης απεργίας και της αυτοδιαχείρισης επανεμφανίστηκαν το 2003 στα κινήματα των εργοστασίων ενάντια στη διοίκηση από τους μπααθιστές, ταυτόχρονα με τους αγώνες των ανέργων, αλλά και σε ορισμένες μορφές αυτοοργάνωσης λαϊκών συνοικιών της Βαγδάτης. Ο Κασίμ Χαντί ή ακόμα και ο Φαλά Αλγάν, γενικός γραμματέας της Ομοσπονδίας των εργατικών συμβουλίων και συνδικάτων αποτελούν μέρος αυτών των στρατευμένων που αγωνίστηκαν παράνομα υπό το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεϊν, εμπνεόμενοι από αυτό το κίνημα. Οι βασικές οργανώσεις που συμμετείχαν στην εξέγερση συγχωνεύτηκαν το 1993 υπό τις υποδείξεις του ιρανού μαρξιστή Μανσούρ Χεκμάτ και οδήγησαν στη δημιουργία του ΕργατικούΚομμουνιστικού κόμματος του Ιράκ, που παίζει πρωταρχικό ρόλο στη διάδοση αυτών των πρακτικών.
Ελεύθερες ζώνες στο Ιράκ
Ο ανοιχτός πόλεμος ανάμεσα στα στρατεύματα κατοχής και τις στρατιές των ισλαμοεθνικιστών, που πλαισιώνονται από τα παλιά επίλεκτα στρατεύματα του Σαντάμ Χουσεϊν και χρηματοδοτούνται από τις γύρω χώρες, οδήγησε στην αναπροσαρμογή του κινήματος. Ήταν απαραίτητο να δημιουργηθούν προστατευόμενες ζώνες στην καρδιά των πόλεων. Αυτή η προοδευτική εμφύτευση ξεκίνησε αρχικά στις γειτονιές που είχαν καταληφθεί από πρόσφυγες. Ακόμα και στην ίδια τη Βαγδάτη υπάρχουν πάνω από 270 στρατόπεδα ορισμένα εκ των οποίων στεγάζουν πολλές δεκάδες οικογένειες που έχουν συγκεντρωθεί σε παλιά κατειλημμένα κρατικά κτήρια. Προκειμένου να αγωνιστούν ενάντια στις συμμορίες της μαφίας, οι οποίες υπέκλεπταν τη βοήθεια για να την ξαναπουλήσουν σε άλλες γειτονιές, οι εργάτεςκομμουνιστές ανέλαβαν, με τη συμφωνία των ανθρωπιστικών οργανώσεων, την προστασία και τη διανομή των τροφίμων και των φαρμάκων. Η εμπιστοσύνη που δημιουργήθηκε επέτρεψε έτσι στον πληθυσμό των στρατοπέδων να οργανωθεί και να ζητήσει τη νομιμοποίηση των κατειλημμένων χώρων προκειμένου να αποκτήσει καλύτερη στέγαση.
Τέλος, προκειμένου να προστατευτούν από τις επιθέσεις και τις συμμορίες τέθηκε το ζήτημα σύστασης μιας αυτόνομης ένοπλης δύναμης. Το Εργατικό Κομμουνιστικό κόμμα οδηγήθηκε έτσι στη δημιουργία ενόπλων δυνάμεων μερικών εκατοντάδων ατόμων στις περιοχές ΑλΦουράτ και ΑλΤζιχάντ της Βαγδάτης για να διασφαλίσει την άμυνα των συνοικιών. Οι δυνάμεις κατοχής, που η παρουσία τους και μόνο αποτελεί παράγοντα κινδύνου, παρακλήθηκαν επίμονα να μην ανακατευτούν. Κάποιες μάχες απέτρεψαν τις συμμορίες της μαφίας από τις δραστηριότητές τους. Όσο για τους ισλαμιστές, αυτοί δεν είναι καλοδεχούμενοι καθώς πρόκειται για τις μόνες συνοικίες όπου οι γυναίκες μπορούν να περπατούν στο δρόμο χωρίς τσαντόρ και να μην κινδυνεύουν. το αλκοόλ μπορεί και πωλείται στους εμπόρους, ενώ οι χριστιανοί δε διώκονται. Κινήσεις απλές που μέσα όμως στη δυσοίωνη ιρακινή πραγματικότητα σηματοδοτούν μια αληθινή διαφορά. Οι γυναίκες θέλουν να αποκτήσουν ένα μοντέρνο look, οι νέοι θέλουν να χορέψουν και να πιουν μπύρα, να ακούσουν μουσική, κυρίως δυτική, και άντρες και γυναίκες να φορέσουν τζιν, να αποκτήσουν μαλλιά με στυλ και όλα αυτά τα οποία δεν είναι ισλαμικά, όπως λέει ο Ισάμ Σουκρί.
Το κίνημα των ανέργων, των γυναικών προσφύγων, των καταληψιών, ο αγώνας των γυναικών ενάντια στην πατριαρχία, όλα αυτά υπάρχουν σήμερα στο Ιράκ. Η διεθνής μας αλληλεγγύη μπορεί να βοηθήσει αυτό το κίνημα να αναπτυχθεί, να κερδίσει δύναμη έως ότου να είναι σε θέση να αντιπαραβάλλει μια αληθινή αντίσταση κοινωνική και φεμινιστική, απέναντι στην κατοχή.